Гемолитикалық ауру

Бұл ауру ана қаны ұрық қанымен үйлеспейтін (сәйкес келмейтін) жағдайда.

Диагноз анасының және кейбір жағдайларда әкесінің қан анализіне негізделген.

Кейде иммуноглобулин жүктілік кезінде жаңа туылған анада бұл аурудың алдын алу үшін беріледі.
Емдеу туылғанға дейін ұрыққа және туылғаннан кейін жаңа туған нәрестеге қан құюды қамтуы мүмкін.

Жаңа туылған нәрестенің гемолитикалық ауруы қандағы билирубин деңгейінің жоғарылауына (гипербилирубинемия), эритроциттер деңгейінің төмендеуіне (анемия) және өте сирек жағдайларда - өте ауыр түрінде өлімге әкелуі мүмкін. Билирубин - қызыл қан жасушаларының қалыпты бұзылуы кезінде түзілетін сары пигмент.

Резус үйлесімсіздік

Резус факторы - кейбір адамдардың эритроциттері бетіндегі молекула. Адамның эритроциттерінде резус факторы болса, қан резусы -позитивті деп саналады. Адамның эритроциттерінде резус факторы болмаған кезде қан резусы теріс болады.

Көптеген адамдардың резусы позитивті. Егер балада резус-оң, ал анасында теріс резус болса, оларда резус-үйлесімсіздік болады. Нәтижесінде резусы теріс ананың иммундық жүйесі ұрықтың позитивті рузусын қызыл қан жасушалары «бөтен» деп танып, ұрықтың қызыл қан жасушаларында резус-факторға қарсы антиденелерді дамыта бастайды (бұл процесс сенсибилизация деп аталады). Ананың антиденелері оның қанынан плацента арқылы ұрықтың қанына туылғанға дейін өтуі мүмкін. Ананың антиденелері ұрықтың қызыл қан жасушаларына жабысып, оларды бұзады (гемолиз). Ұрықта қызыл қан жасушаларының тез бұзылуы ол жатырда болған кезде басталады және туылғаннан кейін де жалғасады. Резусы теріс ананың денесінде резусы позитивті эритроциттер әсер еткенде резус антиденелері түзілуі мүмкін. Көбінесе әйелдер резусы оң ұрықты тасымалдау кезінде резус-оң қанға ұшырайды. Босану кезінде аналар ұрықтың қанына көп ұшырайды, содан кейін резус сенсибилизациясы жағдайларының көпшілігі орын алады.

Алайда аналарда ерте жүктілік кезінде, мысалы, түсік түсіру немесе аборт жасау кезінде, ұрықтың диагностикалық анализі кезінде (мысалы, амниоцентез немесе хорионды вилус сынамасы), іш қуысына жарақаттанудан немесе плацентаның ерте бөлінуінен ұшырауы мүмкін. Осылайша, көп жағдайда гемолитикалық ауру алдыңғы жүктілік кезінде анасы сезімтал болған ұрықта кездеседі.
Алайда, сирек жағдайларда, анасында антиденелер -  жүктіліктің басында пайда болуы мүмкін, содан кейін бұл антиденелер кейінірек сол жүктілік кезінде бір ұрыққа шабуылдайды. Егер аналар бұрын резусы оң қан құйған болса, экспозиция жүктілікпен байланысты болмауы мүмкін. Ананың денесіне әсер еткеннен және антиденелер шығарғаннан кейін, проблемалар ықтималдығы резус-оң ұрықпен кейінгі жүктіліктің әрбіреуінде жоғарылайды.

AВO үйлесімсіздігі


Кейде қан топтарының үйлесімсіздігінің басқа түрлері - ұқсас (бірақ жеңіл) гемолитикалық ауруға әкелуі мүмкін. Мысалы, егер ананың қан тобы О болса, ал ұрықтың А немесе В тобы болса, ол ананың денесінде плацента арқылы өтіп, ұрықтың эритроциттеріне жабысып, олардың жойылуын тудыратын А немесе В антиденелері пайда болса  - ол анемияның жеңіл және гипербилирубинемияға әкеледі. Мұндай үйлесімсіздік АВО сәйкессіздігі деп аталады. АВО үйлесімсіздігі бар анемия, әдетте, резус үйлесімсіздігімен салыстырғанда онша ауыр емес, оның резус сыйыспауынан айырмашылығы, әрбір келесі жүктілік кезінде онша ауыр болмайды.

Белгілері

Туылғаннан кейін гемолитикалық ауруы бар жаңа туған нәрестелерде терінің ісінуі, бозаруы немесе сары түсуі (сарғаю) немесе бауырдың, көкбауырдың ұлғаюы, анемия немесе сұйықтықтың жиналуы мүмкін.

Диагностика

Жүктілік кезіндегі анасының және кейбір жағдайларда әкесінің қан анализі.
Жүктілік кезіндегі алғашқы пренатальды қабылдауда анасынан қан анализі алынып, оның қанының резусы теріс немесе оң екендігін анықтайды. Егер анасында теріс қан резусы болса және анализдерде жаңа резусқа қарсы антиденелер немесе жаңа туған нәрестеде гемолитикалық ауру тудыруы мүмкін басқа антиденелер бар болса, әкесінің қаны тексеріледі. Егер әкесінде резус оң болса, резус-сенсибилизациясы қаупі бар. Мұндай жағдайларда жүктілік кезінде аналар резусқа қарсы антиденелерді анықтау үшін жиі қан анализін өткізеді. Жүктілік антиденелер анықталғанға дейін қалыпты түрде жүре алады.
Егер антиденелер табылса, жүктілік кезінде ана мен ұрыққа арнайы зерттеулер жасалады.

Профилактика

Жүктілік кезінде және босанғаннан кейін иммуноглобулин енгізу.

Резусы теріс әйелдерде ұрықтың эритроциттеріне қарсы антиденелердің дамуын болдырмау үшін оларға жүктіліктің 28-ші аптасында және босанғаннан кейін 72 сағат ішінде Rh0 (D) иммуноглобулин инъекциясы жасалады. Иммуноглобулин ананың қанына енген ұрықтың Rh позитивті қызыл қан жасушаларын тез жабады, сондықтан оларды ананың иммундық жүйесі «бөтен» деп танбайды және анти-резус антиденелерін тудырмайды.
Әдетте бұл емдеу жаңа туған нәрестенің гемолитикалық ауруының дамуына жол бермейді.

Емдеу

Босанғанға дейін, кейбір жағдайларда ұрыққа қан құю.

Босану кезінде кейбір жағдайларда қосымша қан құю.

Сарғаюды емдеу (егер бар болса).

Егер ұрыққа анемия диагнозы қойылса, ол туылғанға дейін қан құюы мүмкін. Қан құю ұрықтың толық жетілуіне дейін және қауіпсіз босанғанға дейін жасалады. Босанғанға дейін аналарға қажет болған жағдайда, мерзімінен бұрын босануға дайындық кезінде ұрықтың өкпесінің жетілуіне көмектесетін кортикостероидтар берілуі мүмкін. Туылғаннан кейін жаңа туған нәрестеге бірнеше рет қан құю қажет болуы мүмкін.

Жаңа туған нәрестенің гемолитикалық ауруы салдарынан болатын ауыр анемия басқа анемия сияқты емделеді (Анемияны емдеу бөлімін қараңыз). Дәрігерлер ұрықты сарғаюға тексереді. Қызыл қан жасушаларының тез бұзылуы және көп мөлшерде билирубин өндірісі нәтижесінде сарғаю ықтималдығы жоғары. Билирубин - жаңа туған нәрестенің терісі мен көздің ақтығына сары түс беретін сары пигмент. Билирубиннің өте жоғары мөлшері балаға зиян тигізуі мүмкін. Жоғары билирубин деңгейін жаңа туған нәрестеге арнайы күн сәулесіне (фототерапия немесе били жарықтары) әсер ету арқылы немесе кейбір жағдайларда жаңа туған нәрестеге трансфузия беру арқылы емдеуге болады.

Қандағы билирубиннің өте жоғары деңгейі - егер жоғарыда аталған шаралармен алдын-алу болмаса, онда мидың зақымдануына (билирубиндік энцефалопатия) әкелуі мүмкін. Неонатолог - бұл жаңа туған нәрестелердің денсаулығымен айналысатын дәрігер. Жатырішілік даму кезінде қандай да бір проблемалар анықталса, неонатолог жүктілікті акушер-гинекологпен бірге жүргізе алады. Босанғаннан кейін бірден неонатолог нәрестені тексереді, көзге көрінетін жарақаттар мен аурудың белгілерін анықтайды, Апгар шкаласы бойынша жаңа туған нәрестенің жағдайын бағалайды. Дәрігер шала туылған нәрестелерді қарауға де қатысады. Кездесудің алдында сіз ананың жүктілік кезеңі туралы және ауруханадан шығарған кезде (егер бала шығарылған болса) туралы медициналық құжаттама жасауыңыз керек. Дәрігер әйелден жүктіліктің барысы, ондағы аурулар, тұқым қуалаушылық туралы сұрайды. Содан кейін ол нәрестені тексереді, оның дамуын, рефлекстерін бағалайды, бастың көлемін, бойы мен салмағын өлшейді. Сондай-ақ, ол жүректегі шуды тыңдайды және ішті пальпациялайды (басып уқалайды).
Зерттеуден кейін неонатолог қандай мамандармен байланысу керектігін және қандай қосымша анализдер немесе аспаптық зерттеулер жүргізу керектігін айтады.

Баланы күту, оның тамақтануы (емшек сүтімен немесе жасанды) туралы мәселелерді шешу үшін неонатологпен кеңесу қажет болуы мүмкін.

Қажет болса, дәрігер сізге нәрестеге арналған гимнастика, ұйқы және сергек болу, серуендеу туралы айтады.

«Рахат» клиникасында қысқа мерзімде дәл диагноз қоюға мүмкіндік беретін ең жаңа, сапалы және заманауи жабдықтар бар.

Дәрігерге баруды кейінге қалдырмаңыз, қазір жазылыңыз. Сізге ыңғайлы уақытта медициналық қызметтерді кезексіз алу үшін онлайн тіркеу формасын толтырыңыз.